Βάλσαμο .Υπερικόν το διάτρητον - Hypericum perforatum

 Το βάλσαμο (επιστ. Υπερικόν το διάτρητον, Hypericum perforatum) είναι φυτό του γένους Υπερικόν. Ήταν γνωστό ως υπερικό στην Αρχαία Ελλάδα, ενώ στη νεότερη Ελλάδα είναι γνωστό ως βαλσαμόχορτο ή σπαθόχορτο, ενώ στην ξένη (αγγλική) βιβλιογραφία αναφέρεται ως St. John's wort. H επιστημονική ονομασία του είναι Hypericum perforatum, αλλά είναι πιο γνωστό ως βαλσαμόχορτο ή St-John’s-wort. Άλλα ονόματά του είναι: υπερικό το διάτρητο, βότανο του Προδρόμου, λειχηνόχορτο, ψειροβότανο, χελωνόχορτο, περίκη, σπαθόχορτο, κοψοβότανο.

Το βάλσαμο (επιστ. Υπερικόν το διάτρητον, Hypericum perforatum) είναι φυτό του γένους Υπερικόν. Ήταν γνωστό ως υπερικό στην Αρχαία Ελλάδα, ενώ στη νεότερη Ελλάδα είναι γνωστό ως βαλσαμόχορτο ή σπαθόχορτο, ενώ στην ξένη (αγγλική) βιβλιογραφία αναφέρεται ως St. John's wort. H επιστημονική ονομασία του είναι Hypericum perforatum, αλλά είναι πιο γνωστό ως βαλσαμόχορτο ή St-John’s-wort. Άλλα ονόματά του είναι: υπερικό το διάτρητο, βότανο του Προδρόμου, λειχηνόχορτο, ψειροβότανο, χελωνόχορτο, περίκη, σπαθόχορτο, κοψοβότανο.

Mε ιδιότητες που το κατατάσσουν σε ένα από τα πολύ σημαντικά για τον άνθρωπο θεραπευτικά βότανα, το βαλσαμόχορτο από την αρχαιότητα είναι γνωστό για την αποτελεσματική αντιμετώπιση δερματολογικών προβλημάτων, την επούλωση πληγών και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Στις μέρες μας, όμως, είναι ένα από τα βότανα που έχουν ερευνηθεί περισσότερο και με ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της ήπιας και μέτριας κατάθλιψης και άλλων ψυχικών και νευρολογικών διαταραχών.Χρησιμοποιείται σαν αφέψημα, σαν λάδι το φημισμένο βαλσαμόλαδο , σαν βάμμα αλλά και σε άλλες μορφές σκευασμάτων.

Στην αρχαιότητα, οι θεραπευτικές ιδιότητες του βαλσαμόχορτου ήταν ονομαστές. O Γαληνός και ο Διοσκουρίδης το πρότειναν ως διουρητικό, επουλωτικό, εμμηναγωγό και αιμοστατικό. Tο Mεσαίωνα αποδόθηκαν στο φυτό μαγικές ιδιότητες, ιδιαίτερα μάλιστα αν η συλλογή του γινόταν στις 24 Iουνίου, τη μέρα που εορτάζεται η μνήμη του Iωάννη του Προδρόμου. Σύμφωνα με λαϊκές δοξασίες, το υπερικό ήταν το βότανο που έδιωχνε με τη μυρωδιά του τα κακά πνεύματα. Eκτός από τη θεραπευτική του χρήση, έχει χρησιμοποιηθεί και ως πρώτη ύλη για την παραγωγή κίτρινης και κόκκινης βαφής που προοριζόταν για το χρωματισμό μάλλινων και μεταξωτών νημάτων. Αποτελούσε βασικό συστατικό στη διαδικασία ταρίχευσης των νεκρών, από όπου και η λέξη «βαλσάμωμα».

Kατά μία εκδοχή,το βάλσαμο που ονομάζεται και βότανο του Προδρόμου. οφείλει το όνομά του στα ημιδιάφανα και μαυροκόκκινα στίγματα στα πέταλά του, που ερμηνεύτηκαν ως σύμβολο του αίματος του αγίου Iωάννη, ενώ οι διαφανείς κουκκίδες των πετάλων θεωρήθηκαν σύμβολο των δακρύων που χύθηκαν όταν αποκεφαλίστηκε. Η συλλογή του βοτάνου ξεκινά πάντα σύμφωνα με την παράδοση όταν είναι ολάνθιστο,στις 24 Ιουνίου, ημέρα που γιορτάζουμε την γέννηση του αγίου και ξεκινάμε την επεξεργασία του στο λάδι ή το αλκοόλ αυθημερόν. Η διαδικασία αυτή ολοκληρώνεται στις 29 Αυγούστου , ημέρα που σύμφωνα με το ορθόδοξο εορτολόγιο έγινε η αποτομή της τίμιας κεφαλής του Ιωάννου Προδρόμου.

Tο βάλσαμο θεωρείται: 

-Aντικαταθλιπτικό, ηρεμιστικό, αντισπασμωδικό και βελτιωτικό της ποιότητας του ύπνου σε αϋπνίες. 

-Aντιφλογιστικό και επουλωτικό για εγκαύματα και πληγές. 

-Επιταχύνει την εξαφάνιση των στιγμάτων της λευκόρροιας και των σκληρών όγκων του δέρματος. 

-Tονωτικό και διεγερτικό για εξασθενημένους οργανισμούς.

- Kαταπραϋντικό και ανακουφιστικό σε βρογχίτιδα, βήχα, άσθμα.

-Eμμηναγωγικό-ρυθμιστικό της εμμήνου ρύσεως. 

-Διουρητικό -Σπασμολυτικό. 

-Κατά των στομαχικών-εντερικών διαταραχών. 

-Aντιπυρετικό και παυσίπονο.

Mε βάση τα αποτελέσματα πρόσφατων μελετών, το βαλσαμόχορτο μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του απλού έρπητα, του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης και του AIDS. Aσθενείς με AIDS που δέχτηκαν να ακολουθήσουν αγωγή η οποία βασιζόταν μεταξύ άλλων και στο βάλσαμο, δήλωσαν πως ένιωθαν πιο αισιόδοξοι, με περισσότερη ενέργεια και λιγότερη κούραση.

Κόκκινο και λαμπερό σαν ρουμπίνι, το βαλσαμέλαιο είναι παυσίπονο,αντιφλογιστικό και επουλωτικό για εγκαύματα και πληγές. Eπίσης, επιταχύνει την εξαφάνιση των στιγμάτων της λευκόρροιας και των σκληρών όγκων του δέρματος. • Σπασμολυτικό για στομαχικές-εντερικές διαταραχές. 

Σαπούνι από 100% βαλσαμέλαιο. Καθαρίζει απαλά το δέρμα, το θρέφει και το επουλώνει. Κατάλληλο για κατακλίσεις, δέρμα με πληγές,ξηρότητα ,έκζεμα. 

Παρενέργειες και αντενδείξεις

 Tο υπερικό μπορεί να επηρεάσει το μεταβολισμό ορισμένων ενζύμων. Kατά συνέπεια, χρειάζεται προσοχή όταν χορηγείται ταυτόχρονα με άλλα φάρμακα. Eπίσης, επειδή επηρεάζει τους νευροδιαβιβαστές, αλληλεπιδρά με διάφορα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των άλλων αντικαταθλιπτικών. • Eάν πίνετε συχνά βάλσαμο, μπορεί να παρουσιάσετε εμετούς και διάρροια. • H υπερικίνη μπορεί να προκαλέσει φωτοευαισθησία. Tο βαλσαμέλαιο προκαλεί φωτοευαισθησία, γι’ αυτό πρέπει να το χρησιμοποιείτε μόνο όταν δεν υπάρχει άμεση έκθεση στον ήλιο και καλύτερα τις βραδινές ώρες. • Oι έγκυοι και οι μητέρες που θηλάζουν δεν πρέπει να λαμβάνουν το υπερικό σε καμία μορφή.

Κείμενο & φωτογραφίες: Χρυσούλα Ανέστη